«تربیت معلم» در نظام آموزش و پرورش فرانسه
«تربیت معلم» در نظام آموزش و پرورش فرانسه
«تربیت معلم» در نظام آموزش و پرورش فرانسه: در کتاب «آموزش و پرورش تطبیقی» نوشته‌ی دکتر محمدعلی فرجاد، «تربیت معلم» در نظام آموزش و پرورش فرانسه بررسی شده است:
تربیت معلم در نظام آموزش و پرورش فرانسه دارای اهمیت فوق العاده است و معمولا معلم در تعلیم و تربیت نقشی اساسی دارد. با وجود پیشرفهای قرون اخیر تکنولوژی آموزشی و کاربرد وسيع وسائل علمی‌و آموزشی، مثل تلویزیون، سینما وغيره درکار تعلیم و تربیت، به طور قطع می‌توان گفت که هیچیک از آنها نتوانسته‌اند جای معلم را بگیرند. مسئله تربیت معلم و ارزش و مقام اجتماعی او در نظامهای آموزشی تا به آن حد است که گفته‌اند، ارزش و اعتبار هر نظام آموزشی به اعتبار و حیثیت معلم در آن نظام بستگی دارد. به عبارت دیگر، اگر در یک نظام آموزشی مقام و رتبه معلم درحدی باشد که مسئولان مملکتی و به طورکلی مردم و اجتماع برای او احترام و ارزش قائل باشند، آن نظام آموزشی دارای حیثیت و اعتبار و در غیر این صورت، فاقد ارزشهای مطلوب است. در نظام آموزشی فرانسه از سالها پیش برای معلم و حیثیت او اهمیت خاص قائل می‌شدند. فارغ التحصیلان دانشسرای عالی پاریس در تاریخ آموزش و پرورش کشور فرانسه همیشه محترم بوده‌اند و اعتبار خاص داشته‌اند. بسیارند کسانی که از این مؤسسه فارغ التحصیل شده و در دستگاههای دولتی کشور به مقامهای شایسته مثل وزارت، ریاست جمهوری و غیره رسیده‌اند. اینک با ذکر این مقدمه، به معرفی سطوح گوناگون سازمانهای تربیت معلم در فرانسه می‌پردازیم:
تربیت معلم
دانشسراهای مقدماتی در فرانسه به تربیت آموزگار برای دبستان و مربی کودک برای کودکستان اختصاص دارد. دانشجویانی که در این مراکز به تحصیل می‌پردازند فارغ التحصیلان دبیرستانها هستند. برای پذیرش آنان امتحان ورودی ترتیب داده می‌شود که عبارت است از یک مقاله درباره مسائل آموزش و پرورش و امتحان منطق ریاضی. بر اساس این دو امتحان و مصاحبه، دانشجویان انتخاب می‌شوند. امتحان ریاضی تفکر منطقی داوطلب را می‌سنجد و مقاله‌نویسی درباره آموزش و پرورش طرز نویسندگی و برداشت داوطلب از مسائل تربیتی را نشان می‌دهد. مدت تحصیل در دانشسرای مقدماتی دو سال است. مواد درسی عبارتند از زبان فرانسه، ریاضیات و دروس مربوط به روانشناسی.
دانشجو تحصیل خود را در دانشسرا با کار آموزی آغاز می‌کند. یعنی، قبل از آنکه به کلاس برود، برای کار آموزی به مدارس معرفی می‌شود و پس از سه هفته حضور در کلاسهای درس و استفاده از تقریرات معلمان، کارآزموده و مجرب به دانشسرا بر می‌گردد و تحصیل رسمی و کلاسیک خود را آغاز می‌کند. طی کارآموزی، دانشجو با مسائل آموزشی آشنا می‌شود و در کلاس، مسائل و مشکل‌های خود را با معلمان در میان می‌گذارد. در ایام تحصيل، هر سه ماه این برنامه کار آموزی تکرار می‌شود. برنامه تدریس در دانشسراهای گوناگون مدون و یکنواخت نیست. معلم در انتخاب مطالب آزاد است و کتاب خاصی هم وجود ندارد. این هر دو در اختیار معلمان قراردارند و به سلیقه و ابتکار آنان واگذار می‌شوند. در سال دوم، بیشتر اوقات دانشجو به تدریس عملی می‌گذرد. دانشجویان در دانشسرای مقدماتی، بخصوص در سال دوم، در حکم انترن، در سالهای آخر دانشکده پزشکی هستند. مدارس محیطهای بسیار مناسبی برای کارآموزی وکار ورزی آنان محسوب می‌شوند. از بین معلمان، تنها کسانی که مسئولان آموزش و پرورش دانش و مهارت آنان را در تدریس مورد تأیید قرارداده‌اند، میتوانند به عنوان راهنمای دانشجویان انتخاب شوند و بر این کار نیز مقررات بسیار مشکلی حکومت می‌کند.
در پایان سال دوم دانشسرا از دانشجویان امتحان شایستگی معلمی‌به عمل می‌آید. مواد این امتحان شامل: زبان فرانسه، ریاضی، روشهای تدریس و تدریس عملی است و در پایان با دانشجو مصاحبه ای نیز به عمل می‌آید. علاوه بر این، از دانشجویک مقاله تحقیقی درباره یکی از موضوعهای آموزشی خواسته می‌شود که انتخاب موضوع آن به عهده خود اوست و حكم رساله پایان تحصیل او را دارد. معمولا، در ماه‌های آخر سال دوم دانشسرا دانشجویان موضوع مقاله خود را اعلام می‌کنند و برای تهیه آن از معلمان و مسئولان مراکز اسناد تربیتی کمک و راهنمایی می‌گیرند تا به منابع لازم دسترسی پیدا کنند. هر دانشجو، علاوه بر امتحان مواد یاد شده، باید قبلا تمایل و علاقه خود را به تدریس یک یا دو ماده درسی اعلام کرده باشد و در طی تحصیل زیر نظر معلمان واجد شرط به فراگیری آن با پرداخته باشد تا در پایان کار، در امتحان شایستگی تدریس در آنها شرکت کند و موفق لازم را به دست آورد.
وظایف اساسی دانشسراها عبارت است از:
-
تربیت مربی کودک و آموزگار؛
-
تهیه و تدوین برنامه های کارآموزی برای آموزگاران شاغل؛
-
تربیت آموزگاران برای کلاسهای خاص، از جمله آموزش کودکان عقب ماندهی
-
تربیت آموزگاران برای مدارس خاص، مانند مدارس کودکان خانواده‌هایی که از کشورهای خارج به فرانسه رفته‌اند و در آنجا اقامت دارند.
آموزگاران شاغل پس از ۱۰ سال، برای گذراندن یک دوره سه ماهه کار آموزی به دانشسرا بر می‌گردند. به این ترتیب، رشته پیوند فارغ التحصیلان دانشرا با این مرکز هرگز قطع نمی‌شود و این خود مطلبی اساسی است که آموزگار در طی خدمت همواره اهمیت آن را حس می‌کند. او از این طریق دائما در جریان تحولات علمی‌قرار می‌گیرد. احساس تعلق آموزگاران به مراکز تربیتی خود، انگیزه ای قوی برای جلب همکاری آنان در بهتر کردن عملکرد این محیطهای آموزشی به شمار می‌رود.
بازآموزی آموزگاران در این مراکز منافع بیشماری در بردارد، زیرا که آموزگار پس از ۱۰ سال تجربه به مرکز تربیتی خود بر می‌گردد، آن هم تجربیاتی که برای همکاران او آموزنده‌اند و برای مسئولان تربیتی الهام بخش. از سوی دیگر، دانش آموز گار که در طی ۱۰ سال کار ممکن است کهنه و بی اعتبار شده باشد، دوباره در این مرکز صیقل می‌یابد و به روز در می‌آید. به این ترتیب، او برای ۱۰ سال آینده خود توشه علمی دریافت می‌کند. در اینجا این توهم ممکن است به ذهن متبادر شود که ۱۰ سال فاصله میان آموزش بد و خدمت زمانی طولانی است؛ ولی با در نظر گرفتن برنامه‌های دیگری که در مدت اشتغال برای آموزگاران ترتیب داده می‌شود، دیگر جایی برای این توهم باقی نمی‌ماند؛ چرا که معلمان دائم با منابع آموزشی در ارتباط هستند و این ارتباط از راههای زیر بر قرار می‌شود:
1- از راه استفاده از برنامه های آموزشی که توسط رسانه های گروهی (تلویزیون و رادیو اجرا می‌شود)؛
2- از راه دریافت نشریه های آموزشی و شرکت در کنفرانسها و سمینارها؛
3- از راه مشاوره با راهنمایان تعلیماتی؛
-
از راه ارتباط پیوسته با مراکز پژوهشهای آموزشی وزارت آموزش و پرورش وابسته به مراکز اسناد و پژوهشهای آموزشی در سطح کشور. این مراکز در همه شهرها و حتی در بعضی مدارس بزرگ شعبه هایی دارند و آخرین یافته های آموزشی را در اولین فرصت در اختیار آموزگاران می‌گذارند.
دیدگاهتان را بنویسید