کیفیت آموزش دغدغه اصلی آموزش و پرورش

کیفیت آموزش دغدغه اصلی آموزش و پرورش

يکي از مطالبات آموزش و پرورش از همة صنف‌ها، موضوع کيفيت است. کيفيت شامل کیفیت آموزش، ابزار آموزش، معلمان و فناوري‌هاي جديد مي‌باشد ولي موردي که در امر تعليم و تربيت مهم‌تر از همه اين‌ها است «روش‌هاي تدريس معلم» است.

 ممکن است يک معلم از نظر علمي بسيار غني بوده ولي روش تدريسش ضعيف باشد. طبق تحقيقاتي که به عمل آمده معلماني که از نظر تحصيلات سطح پايين‌تري دارند اما شيوة تدريس آن‌ها نوين و کارآمد است، برتري نسبي به ديگر معلمان دارند.

رسالت بزرگ ما در تدريس انتقال درست مفاهيم به دانش‌آموزان است. کسي‌که بتواند اين انتقال صحيح مفاهيم را به  درستي انجام دهد، در فرايند ياددهي موفق‌تر از معلمان هم‌طراز خود است.  بر همين مبنا يکي از چالش‌هاي جدي آموزش و پرورش، ارتقاي روش‌هاي تدريس است.

در مدارس هم زماني‌که با اوليا مواجه مي‌شويم همه خواهان کيفيت هستند؛ ما فارغ التحصيلان زيادي داريم که نمي‌توانند از محتوايي که در مدارس آموخته‌اند به درستي استفاده کنند، پس ارتقاي کيفيت آموزشي در اولويت است. در هشت سال گذشته سندي تحت عنوان «سند تحول بنيادين» تنظيم شد. اگر قرار باشد سند تحول بنيادين را در دو کليدواژه خلاصه کنم از اين قرار است: عدالت آموزشي و کيفيت آموزش

براي اينکه بتوانيم اين دو کليدواژة اساسي را محقق کنيم بايد برنامه داشته باشيم. معلم‌هاي ما در سند تحول بنيادين به عنوان رکن اساسي و محور توسعه نام برده شده‌اند. ما براي آنکه سند تحول بنيادين را اجرا کنيم، فضايي به نام مدرسه نياز داريم. حال اين سؤال ايجاد مي‌شود که سند تحول چرا روي مدرسه تأکيد دارد؟

در سند تحول بنيادين از وزير آموزش و پرورش، ادارة آموزش و پرورش و معاون آموزش و پرورش نامي برده نشده است. در مقابل 34 راهکار براي مدرسه ارائه شده ، 36 راهکار به طور ويژه به دانش‌آموز اختصاص يافته و 41 راهکار به معلم و توانمندسازي معلمان مي‌پردازد. همة اين موارد در فضايي به نام مدرسه تحقق مي‌يابد، پس اگر قرار باشد سند تحول بنيادين اجرايي شود بايد بحث آن به کلاس‌هاي درس کشيده شود. بي‌شک اگر در يک کلاس امکانات آموزشي کافي وجود نداشته باشد ولي معلم از روش‌هاي نوين و فعال تدريس استفاده نمايد، کيفيت کلاس درس بسيار اثربخش خواهد بود.

با اين اوصاف خواهش من از معلمان اين است که نقش خود را بسيار جدي بگيريد، 41 راهکار به طور ويژه به شما پرداخته و 36 راهکار هم به دانش‌آموز اختصاص دارد. يعني از 131 راهکار سند تحول، 78 راهکار آن به دانش‌آموز و معلم برمي‌گردد. پس ضروري است که هر معلم با موارد زير آشنايي داشته باشد:

1) با سند تحول بنيادين آشنا باشيم.

2) بيانية ارزش در سند تحول بنيادين را بشناسيم. بيانية ارزش بايدها و نبايدهاي آموزش را مشخص مي‌کند. کسي نمي‌تواند ادعا کند که من در امر تعليم و تربيت سليقه‌اي عمل مي‌کنم. هر کدام از ما همکاران موظفيم که عملکرد خود را برحسب بيانية ارزش تنظيم کنيم.

3) از چشم‌اندازهاي سند تحول بنيادين آگاه شويم.

4) اهداف دورة تحصيلي را بدانيم.

هدف اصلي آموزش و پرورش آماده ساختن دانش‌آموزان براي ورود به زندگي است. اگر دانش‌آموزان ما رتبة خوبي در کنکور کسب کنند، ماية مسرت و خوشحالي است ولي موفقيت اصلي زماني محقق مي‌شود که دانش‌آموزان راه بهتر زندگي کردن را بياموزند.

در زيرنظام‌هايي که گفتم يکي از زيرنظام‌ها از بقيه مهم‌تر و حساس‌تر است. اين زيرنظام مهم، «برنامة درسي ملي»  نام دارد. در برنامة درسي ملي ذکر شده که هدف از ارائة هر درس‌ چيست و هيچ درسي بر ديگري ارجحيت ندارد. به‌طور نمونه درس رياضي هيچ ارجحيتي بر درس ادبيات فارسي ندارد. در حقيقت همة درس‌ها بايد به ‌گونه‌اي باشند که دانش‌آموز را به مراتبي از زندگي پاک برسانند.

در برنامة درسي ملي 3 اصل اساسي وجود دارد:

اعتبار نقش يادگيرنده: دانش‌آموز بايد در پس اين آموزش‌ها به چه چيزي برسد؟ آيا دانش‌آموز ساکت و منفعل تربيت کردن، بهترين نوع تربيت است؟

اعتبار نقش ياددهنده: معلم بايد داراي چه شرايط و ويژگي‌هايي باشد؟ به چه شکل بايد کلاس را اداره کند؟

اعتبار نقش خانواده: چگونه خانواه‌ها از تحصيل فرزند خود حمايت کنند؟ چطور دانش‌آموز را هدايت کنند؟

بر اساس سند تحول بنيادين ما بايد به سمتي حرکت کنيم که ارزش‌هاي دانش‌آموز، معلم و خانواده و کیفیت آموزش هم‌راستا باشد. اگر ارزش‌هاي متغير و متناقضي به دانش‌آموز ارائه دهيم، دانش‌آموز دچار تزلزل و بي‌هويتي مي‌شود. در اين زمينه رشتة علوم انساني نقش مؤثر و تعيين کننده دارد. پس دروس علوم انساني را جدي بگيريد. حتي اگر معلم رشته رياضي يا تجربي هم هستيد دروس علوم انساني را جدي بگيريد.

اگر نهاد آموزش و پرورش مبناي يک کشور باشد بي‌شک ارتقاي علوم انساني مبناي توسعه است. از آن‌جا که درحال حاضر توازن علمي بين رشته‌ها برقرار نيست، از شما همکاران تقاضا مي‌کنم به ما کمک کنيد که توازن علمي در کشور برقرار گردد.