چالش های تدریس جامعه شناسی
چالش های تدریس جامعه شناسی
دکتر نبوی در حوزه‌ی مربوط به محتوای کتاب آموزشی نکاتی را خاطر نشان کردند:
«باید بازنگری جدی‌ای در زمینه‌ی کتاب‌های آموزشی دبیرستان انجام شود. جامعه‌ی ما جامعه‌ای ایدئولوژی‌گریز است؛ چون بین فرهنگ رسمی و فرهنگ غیررسمی فاصله و خلاء بسیار زیادی وجود دارد، مردم هرجا احساس کنند بوی ایدئولوژیِ غالب سیاسی را می‌دهد، آن را پس می‌زنند و دورش خط قرمز می‌کشند. احتمالا نویسنده‌های این کتاب (جامعه شناسی) ذهنیتی درآمیخته و ایدئولوژیک داشته‌اند.»
«در این کتابْ هم دیدگاه‌های اسلامی، فلسفه و عرفان آمده است و هم دیدگاه‌های جامعه شناسی غربی که اساس جامعه‌شناسی هستند؛ نتیجه این می‌شود که تمام بحث‌های این کتاب مسخ شده و از دایره‌ی درک و فهم خارج می‌شوند. درظاهر فقط اسم‌هایی از ترم‌های مختلف جامعه‌شناسی و مکاتب انتقادی به میان می‌آید، اما در واقع در این کتاب چیزی از آنها وجود ندارد.»
«تاریخ و جامعه شناسی ارتباط تنگاتنگی با هم دارند؛ پدیده‌های اجتماعیْ پدیده‌هایی تاریخ‌مند هستند؛ مطالعه‌ی جامعه شناختیِ تاریخْ دید بازتری از پدیده‌های اجتماعی، شناخت اجتماع و توده‌ی مردم به دست می‌دهد.»
«در این کتاب درواقع استدلال‌های مربوط به بازتولید هژمونی فرهنگی طبقه‌ی مسلط در لابه‌لای دیگر متون جاگیر شده و تحت عنوان «جامعه‌شناسی» در حال ارائه به دانش‌آموز است. در نتیجه نه معلم و نه دانش‌آموز نمی‌داند که باید با این درس و محتویات اشتباهش چه کند.»
«علوم محاسباتی_ریاضیات و فیزیک_ به دلیل اینکه به ذاتْ کمتر جایی برای دخل و تصرف ایدئولوژیک دارند، از این حیث مصون مانده‌اند؛ اما علوم انسانی به دلیل ماهیت تاویل‌پذیر خود همیشه دست‌خوش بازی‌های ایدئولوژیک جناح‌های سیاسی مختلف قرار گرفته است. به همین دلیل است که دانشآموزان رغبت بیشتری به رشته‌های تجربی، ریاضی و فنی نشان می‌دهند.»
«محتوای کتابْ ایدئولوژی‌زده و بعضا انتزاعی است؛ و توسط کسانی نوشته شده است که در سنین میانسالی و یا پیری به سر می‌برند؛ از این منظر محتوای کتاب‌ها از نظر سنی نیز مناسب‌سازی نشده است.»
وی در حوزه‌ی مربوط به نظام آموزشی نهادهای تصمیم‌گیرنده‌ی بالادستی و کلان گفت:
«سیستم‌ها و نهادهای اداری ما به هیچ‌وجه کارآمد و کامل نیستند؛ برای مثال صدا و سیما به عنوان خط مقدم تولید و پمپاژ امر فرهنگی به درون جامعه، از انجام وظایف خود غافل است. آموزش و پرورش که وظیفه‌ی تربیت نسل‌های آینده را به عهده دارد نیز به سرنوشتی مشابه صدا و سیما دچار شده است.»
«نظام غلط آموزشی به شکل کاملا سیستماتیک دانشآموزان را به علوم انسانی بدبین کرده و به سمت رشته‌های دیگر سوق می‌دهد.»
«متاسفانه در ایران هیچ مدل ساده‌ای از نظریه‌های اجتماعی در کتاب‌های درسی به دانشآموزان ارائه نمی‌شود، در صورتی که در غرب اینگونه نیست؛ گو اینکه کاملا برعکس ما و بسیار اصولی عمل می‌شود.»
ایشان در خصوص حوزه‌ی مربوط به چالش های تدریس جامعه شناسی جزییاتی را اضافه کردند:
«معلم‌ها و دبیران دبیرستان باید علم جامعه‌شناسی را به شکل دقیق و درست یاد بگیرند. از مشکلاتی که درحال حاظر با آن مواجه هستیم یکی این است که دروس جامعه‌شناسی محض جزو واحد‌های پایه و اساسی دوره‌های تربیت‌معلم و تربیت‌دبیر نیست. اگر دبیران و معلم‌ها علم جامعه‌شناسی را از قبل به طور کامل بلد بوده و مسلط باشند، ارائه‌ی آن به دانشآموزان بسیار راحت‌تر و قابل فهم‌تر خواهد بود. در جاهایی که معلم‌ها از قبل مسلح به علم جامعه‌شناسی نیستند مجبورند بنا را بر محتویات و سرفصل‌هایِ خودِ کتاب درسی بگذارند، و از آنجایی که کتاب هم الکن و ناقص است، دانشآموزان هیچ ارتباطی با درس و کلاس نمی‌گیرند.»
«معلم‌ها باید تلاش کنند مدل‌های ساده و مختلفی از نظریه‌های مختلف جامعه‌شناسی به دانشآموزان ارائه دهند. این مدل‌های ساده به دانشآموزان کمک می‌کنند پدیده‌های مختلف و عینی اجتماعی را راحت‌تر یاد گرفته و مورد استفاده قرار دهند. وقتی مدل های مختلف جامعه‌شناسی را بدانیم و بشناسیم، بر واقعیات اجتماعی و اتفاقات روز جامعه احاطه پیدا کرده و می‌توانیم با تَمَسُّک به آنها دست به تحلیل‌های اجتماعی بزنیم. از کنار هم قرار دادن فَکت‌های مختلف که در نگاه اول گویی به هم مربوط نیستند، پدیده‌ها معنادار شده و می‌توان ناهنجاری‌های اجتماعی را حل کرد.»
«معلم‌ها نباید اجازه‌ی اجتهاد در منابع درسی را از کسی بگیرند؛ باید خودشان به واسطه‌ی مطالعه‌ای که در علوم انسانی دارند، در حوزه‌ای که به آنها مربوط است مجتهد شوند. این کتاب درسی آکنده از مفاهیم نظری جامعه‌شناسی‌ست؛ اگر این مفاهیم به همین صورت بمانند، با توجه به اقتضای سن دانشآموزان، درونی نمی‌شوند. معلم‌ها باید با اتخاذ روش‌های آموزشی مناسب از جمله فعالیت‌های عملی، تلاش کنند که دانشآموزان را به علوم انسانی علاقه‌مند سازند.»
در پایان ایشان در حوزه‌ی مربوط به دانشآموزان مطالبی را با همکاران خود در میان گذاشته و افزودند:
دیدگاهتان را بنویسید