معلم مهندس است یا هنرمند؟!

معلم مهندس است یا هنرمند؟!

معلم مهندس است یا هنرمند؟!: گری فنتسر میچر، در کتاب رویکردهای تدریس، در قالب یک گفتگو، دو نوع نگاه به معلم را بررسی می کند:

معلم اول: «اهمیت عملی علوم تجربی روشن است. علم شناخت مربوط به درمان بیماری ها، کشف فضا و کمک به یادگیری فراگیران را در اختیار ما می‌گذارد. تعلیم و تربیت نیز نباید کمتر از پزشکی و اکتشافات فضایی، بر مبانی مستحکم دانش راجع به چگونگی انجام دادن آن تکیه داشته باشد.»

معلم دوم: «من منکر این نیستم که دانش راجع به فعالیت‌های تدریس از جمله مطالعه مربوط به زمان صرف شده برای تکلیف یا دانش مربوط به نحوه تدوین، اجرا و ارزشیابی سؤالات چندگزینه‌ای معتبر می‌تواند برای معلم مفید باشد. اما وقتی به دقت درباره تدریس می‌اندیشید، درمی‌یابید که تدریس هنر است. ممکن است شما موضوع و مواد آموزشی مربوط به درس را بدانید، آشنایی خوبی با روش ها و نظریه‌های یادگیری داشته باشید و از آخرین یافته‌های پژوهشی اطلاع داشته باشید، اما وقتی که در کلاس قرار می‌گیرید، عملکرد شما بیشتر باید با عملکرد یک هنرمند شباهت داشته باشد تا عملکردی که از یک مهندس مکانیک سراغ دارید. هر معلم شخصی منحصر به فرد است و اگر شما خودتان باشید و نخواهید نقش بازی کنید، واقعا می‌توانید معلمی خوب باشید.»

معلم اول: «آموزگار خوب کسی است که کارا باشد، معلمی که دانش آموزان او مطالب را به خوبی یاد می‌گیرند. این امر زمانی تحقق می‌یابد که معلم درباره اهداف خود بیندیشد، درس ها را به دقت برنامه ریزی کند، تکنیک‌های مناسبی برای اجرا انتخاب نماید، و هنگام تدریس به خوبی قضاوت کند. اگر تلقی شما از این امور مهندس بودن است، پس مهندس باشید. این منحصر به فرد بودن هنرمندانه معلم نیست که مهم است، بلکه دانش، تجربه و توان اجرایی و مدیریتی اوست که اهمیت دارد.»

معلم دوم: «اما درباره آن لحظات پیش بینی نشده‌ای که برای تدریس مناسب بوده و می‌توان آنها را در فعالیت‌های آموزشی گنجاند و همچنین امور برنامه ریزی نشده‌ای که آموزگار هنرمندانه و به طور في البداهه آنها را انجام می‌دهد و فراگیران را برای یادگیری تهییج می‌کند، چه می‌گویید؟ در واقع استعداد اصیل و هنرمندانه معلم است که تدریس را جان می‌بخشد، نه آنچه او راجع به علم تدریس می‌داند.»

معلم سوم: «هر دوی شما به نکات خوبی اشاره کردید. اما من مطمئن نیستم که شما بتوانید بین علمی بودن و یا هنری بودن هیچ کدام از تلاش‌های جدی انسانی تمایز قائل شوید. جراح خوب به همان اندازه که دارای علم است دارای هنر نیز هست و این در مورد معلم خوب نیز مصداق دارد و معلم در عین حال که عالم به علم تدریس است دارای وجه هنری نیز هست.»

معلم اول: «اگر منظور شما از هنرمند بودن جراح این است که او به نحوی اثربخش مهارت‌های خود را به کار می‌گیرد، من با شما موافقم، این دقیقا نکته‌ای است که من به آن اشاره دارم و منظور من نیز همین است. هم

جراح و هم معلم، با تکیه بر دانشی که از طریق پژوهش به آن رسیده اند، نشان داده اند یک تکنیک یا روش بهتر از دیگری است و در درمان بیماران و یا ترغیب فراگیران به یادگیری اثربخش تر است. این شناخت علمی است که کسب بهترین نتایج را امکان پذیر می‌کند.»

معلم دوم: «اما آیا متوجه آن چه هر دوی شما تصور می‌کنید نیستید؟ تصور شما این است که معلم خوب صرف کسی است که صرف نظر از موضوع درس و بدون توجه به آثاری که بر فراگیران می‌گذارد، نتایج یادگیری بیشتری تولید کند؟ باید بدانید این یک نگرش مکانیکی و یک جانبه به تدریس است. نگرش هنرمندانه به دنبال این است که تجربه تربیتی فراگیران را ثمربخش تر، به لحاظ شخصی مرتبط تر و لذت بخش تر سازد و انجام دادن این کار فقط از یک هنرمند با احساس بر می‌آید.»

معلم اول: «آیا شما به عنوان معلم ترجیح می‌دهید بر اساس مجموعه صلاحیت‌های مورد توافق که انتظار دارید به وسیله ابزاری که به این منظور تدوین و اعتباریابی شده است، مورد ارزشیابی قرار بگیرید و یا این که تمایل دارید به وسیله ناظر و نقاد هنری که معلوم نیست سبک هنری شما را بپسندد یا نه، ارزشیابی شوید؟ حال شما به عنوان معلم ترجیح می‌دهید چگونه ارزشیابی شوید؟ عنوان هنرمند یا به عنوان مهندس؟ آیا فکر می‌کنید کسی که رویکرد مدیریتی را برای تدریس برمی گزیند کمتر تمایل دارد چیزهای دیگری غیر از اهداف یادگیری را ببیند که به اندازه آنها در تدریس حائز اهمیت هستند؟ این چیزهای دیگر چه چیزهایی هستند؟».