علوم انسانی در جهت فهم و کنترل رفتار عملی و فکری انسان است

علوم انسانی در جهت فهم و کنترل رفتار عملی و فکری انسان است

علوم انسانی در جهت فهم و کنترل رفتار عملی و فکری انسان است

اهمیت توجه به علوم انسانی از آن جهت است که علوم انسانی به ابعاد ذهنی، فکری، روانی و معنوی انسان مربوط می‌شود. به گفته دکتر محمد حسین پناهی، استاد ممتاز جامعه شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی تهران، هر چه این بعد از انسان بودن ما و نیازهای مربوط به آن بیشتر مورد نظر باشد علوم انسانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، بنابراین اگر ما علوم انسانی را به یک معنای دیگر علوم فرهنگی بنامیم، چون فرهنگ عامل اصلی رشد و کمال انسان تلقی می‌شود، پس علوم انسانی علومی‌ هستند که با چگونگی رشد و کمال و پیشرفت انسان سروکار دارند.

بنابراین به میزانی که این امور در زندگی انسان اهمیت دارد به همان میزان علوم انسانی نیز اهمیت می‌یابد. این بخش از علوم انسانی با روان و ذهن و فکر انسان و یا به عبارتی دیگر با نیازهای معنوی انسان سرو کار دارد.اگر علوم را به علوم انسانی، طبیعی، زیستی و فنی دسته‌بندی کنیم، علوم طبیعی بیشتر در جهت فهم محیط زندگی انسان و کنترل انسان بر محیطی که در آن زندگی می‌کند، است. بخشی از علوم طبیعی مانند پزشکی و غیره که در مورد جسم انسان هستند نیز در جهت کنترل ویژگی‌های جسمانی انسان می‌باشند و چگونگی عملکرد اجزای مختلف بدن انسان را کنترل می‌کنند تا اگر دچار عملکرد نامناسب شدند بتوانند آنها را معالجه کنند.

بنابراین علوم طبیعی در جهت کنترل انسان بر محیط بیرونی است، اما علوم انسانی در جهت فهم و کنترل رفتار عملی، ذهنی و فکری انسان است. پس یک مرز شناخته شده‌ای می‌توان میان این دو کشید، هر چند ارتباط متقابل میان‌شان وجود دارد؛ به این معنا که همه علوم به انسان بر می‌گردند و انسان آنها را می‌فهمد و تولید و منتشر می‌نماید پس تمامی‌علوم با محوریت انسان هستند. ولی علوم طبیعی بیشتر ارتباط انسان را با محیط عینی و فیزیکی برقرار می‌کند و علوم انسانی با رفتارها و ذهنیات و معنویات.علوم اجتماعی در بین همه علوم از جایگاه خوبی برخورداراست که بعد از علوم طبیعی در دنیا به وجود آمده و رشد کرده است؛ بنابراین بیشتر به محیط پرداخته تا به خودش. به همین علت در رده‌بندی علوم بعد از علوم دیگر آمده و اهمیت گرفته است.

اما هر چه زمان می‌گذرد انسان بیشتر به اهمیت این علوم پی می‌برد. در واقع در حوزه علوم طبیعی یا به عبارتی علوم سخت‌افزاری ما پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم و توان زیادی در آنها نشان داده شده است و معلوم شده آن علوم در حوزه ای هستند که با سرمایه‌گذاری و تلاش بیشتر می‌توان نیازهای انسانی را در آن مورد رفع کرد و از طرفی آن علوم، علومی هستند که دریافت آنها از دیگران آسان‌تر است. اما علوم انسانی این گونه نیستند؛ اولاً علوم انسانی به راحتی از جامعه‌ای به جامعه دیگر قابل تقلید نیستند. هر جامعه‌ای براساس بسترهای تمدنی خودش باید علوم انسانی‌اش را تولید کند تا برای پدیده‌های آن موضع مفید باشد و همچنین عدم کارآمدی علوم انسانی تقلیدی در جامعه ما روز به روز روشن‌تر می‌شود.

همه این‌ها ما را متوجة این قضیه می‌کند که اگر می‌خواهیم جامعه و زندگی بهتری داشته باشیم باید به علوم انسانی بیشتر توجه کنیم. از این روست که مقام معظم رهبری علاوه بر توسعه رشته علوم انسانی، بر بومی‌سازی رشته علوم انسانی نیز تاکید دارند تا در مقابل علومی‌که از سایر کشور‌ها به عاریه گرفته‌ایم دچار شیفتگی نشویم.

علوم انسانی کشور‌های اسلامی‌ علی‌الخصوص کشور ایران باید مطابق با ارزش‌های ملی، مذهبی و بومی‌ باشد. در استان خراسان جنوبی که مهد علم و فرهنگ است از دیرباز علوم انسانی مورد توجه بوده و دولتمردان و دانشمندان فهیمی ‌را در عرصه علم، سیاست و اجتماع داشته‌ایم. استان خراسان جنوبی مهد پرورش چهار پدر علم ایران است: پروفسور محمدحسن گنجی پدر علم جغرافیا و دانشمند برتر هواشناسی، دكتر غلامحسین شكوهی پدر علم تعلیم و ‌تربیت ایران، دكتر كاظم معتمدنژاد پدر علوم ارتباطات نوین ایران و دكتر مهدی بلالی مود پدر علم سم‌شناسی ایران از جمله نخبگان علمی‌خراسان جنوبی هستند.

با وجود این بزرگان چه در ایران و چه در سایر ممالک علوم انسانی همچون نگینی بر تارک علوم می‌درخشد.در حال حاضر رویکرد آموزش و پرورش استان بر توسعه رشته علوم انسانی است تا با گسترش این رشته به جایگاه اصلی خودمان که مهد عالم پروریست برسیم. علوم انسانی از میان رشته‌های شاخه نظری سهم قابل قبولی را به خود اختصاص داده است. قطعا برگزاری همایش‌ها و نشست‌های علمی‌ نگاه عموم به اهمیت رشته علوم انسانی جلب خواهد شد و با نگاه نو و اندیشه ای نو منطبق با فناوری نوین بازگشتی به عظمت از یاد رفته این رشته خواهیم داشت.