روش تدریس ریاضی
روش تدریس ریاضی
دغدغه‌ی اصلی مولفان؛ بهبود کیفی مطالب کتاب‌های درسی
سال گذشته کنفرانسی با عنوان «چهاردهمین کنفرانس آمار ایران» برگزار شد. یکی از کارهای بسیار خوبی که در این کنفرانس انجام شد این بود که بین آموزش‌وپرورش و دبیران این کنفرانس ارتباط برقرار کردیم. هدف ما این بود که به طریقی بتوانیم مشکلاتی که در زمینه‌ی آموزش درس آمار بود را برطرف کنیم. جناب آقای دکتر محمدی حضور پیدا کردند؛ ایشان مولف بخش آمار کتاب درسی هستند. مطالب خوبی مطرح و اشکالات و ابهامات درسی دبیران رفع شد. همکاران ما باید اشکالات کتاب درسی را مکتوب کرده و به دفتر تالیف ارسال کنند؛ و مطمئن باشند که این ایرادها و نواقص رسیدگی خواهند شد.
چرخه‌ی آمار؛ یکی از مشکلات کتاب درسی
یکی از ایرادهایی به کتاب وارد است و همکاران هم اشاره کردند، بیان مختصر چرخه‌ی آمار است. من نیز همین عقیده را دارم که حاصل سال‌ها تحقیق و پژوهش آماری در ده صفحه خلاصه شده است، که این عامل باعث شده که اگر کسی درک درستی از آمار و تفکری آماری نداشته باشد در درک این قسمت دچار مشکل می‌شود. حتا معلم‌ها هم گاهی در درک این قسمت دچار مشکل می‌شوند و ناچار هستند یا از این قسمت به سرعت بگذرند یا اشاره‌ی گذرایی به این بخش داشته باشند؛ حاصل این وضعیت هم این است که دانش‌آموز چون می‌بیند معلم هم بهایی به درس نمی‌دهد، دلسرد شده و وقعی به درس نمی‌نهد.
تدریس در رشته‌ی غیر تخصصی؛ معضل اصلی دانش‌آموزان و معلم‌ها
گاهی به دلایل مختلف معلم‌های رشته‌های مختلف مجبور می‌شوند دروسی غیرمرتبط با رشته‌ی خود را تدریس کنند؛ این هم یکی دیگر از عواملی است که بازدهی معلم و دانش‌آموز به حد اقل می‌رسد. مباحث علمی روز به روز در حال پیشرفت هستند؛ ما نمی‌توانیم با دیدی غیرتخصصی به بحث‌ها وارد شده و تدریس کنیم. این پیشرفت در حوزه‌ی علم تاثیری دوگانه دارد: از یک سو کلیت مبحث پیشرفت در علم فی نفسه خوب است، از سویی دیگر چون کتاب‌ها سال به سال تغییر می‌کنند، معلم‌ها تا می‌آیند به کتاب عادت کرده و روش تدریس مناسب را پیدا کنند کتاب عوض می‌شود و همین چرخه ادامه پیدا می‌کند. این روند اشتباه باعث شده است که دانش‌آموزان نیز دچار مشکل شوند.
یکی داستان است پُر آبِ چشم
انگیزه‌ی اصلی‌ای که باعث شد درس آمار را در مدارس قرار دادند این بود که انجمن آمار متولی مباحث علمی آمار است و وظیه‌ی عمومی‌سازی این علم در بین اقشار مختلف، از جمله از مقطع ابتدایی به بعد را دارد؛ ابتدا آمار را در یک کتاب با عنوان «آمار و مدل‌سازی» در مقطع دوم دبیرستان قرار دادند. بعد به دلیل اعتراض‌هایی که از سوی همکاران‌مان مبنی بر اینکه این درس در مدارس تبدیل به زنگ تفریح شده است، حذف شد. سپس هیئت تالیف به این نتیجه رسید که این درس در مقاطع مختلف تدریس شود. در این وضعیت هم همکاران ما می‌گویند چون سرفصل‌های درس ریاضی سخت‌تر از آمار است، وقتی را که باید به آمار اختصاص دهیم را نیز به تدریس ریاضی می‌پردازیم و بخش‌های آماری را در حد یک یا دو جلسه جمع می‌کنیم.
سه قشری که باید مشکلات هم‌دیگر را کاملا بشناسند
متاسفانه اتفاقی که افتاده این است که ما یک سری مولف داریم که کتاب‌ها را می‌نویسند، یک سری مدرس داریم که کتاب‌ها را آموزش می‌دهند و یک سری دانش‌آموز داریم که مطالب را باید بیاموزند؛ این سه دسته افراد به هیچ‌وجه حرف و مشکل هم‌دیگر را متوجه نمی‌شوند. اتفاقات خوبی نیز افتاده است، ارجاعاتی برای بهبود کتاب درسی و بهبود وضعیت تدریس انجام شده است، اما سرعت و دامنه‌ی این حرکت‌ها کند و زمان‌بر است. خوبی برگزاری این دست کارگاه‌ها هم البته همین است: شما به عنوان مدرسْ وضعیت کلاس‌ها را به ما نشان می‌دهید و ما به عنوان واسط گروه تالیف و همکاران معلمْ این اشکالات را به آنها انتقال می‌دهیم.
منطقه‌ای کردن آموزش؛ دور شدن از عدالت آموزشی
یکی از نکاتی که هکاران به آن اشاره کردند، در باره‌ی منطقه‌ای کردن تدریس است. اشکال این طرح این است که باعث بی‌عدالتی آموزشی می‌شود؛ به این ترتیب که دانش‌آموزان مرکز نشین سهم بیشتری از آموزش رایگان می‌برند و همچنین باعث کم‌رنگ‌تر شدن نقش تلاش و پشت‌کار معلم در آموزش دادن و دانش‌آموز در فرا گرفتن این آموزش می‌شود. بعد این دانش‌آموز با این میزان از سواد فارغ‌التحصیل شده و وارد بازار کار می‌شود. مشکلی در ابنجا نیز به وجود می‌آید این است که این دانش‌آموز توانایی رقابت را با دانش‌آموز مرکز نشین ندارد، و دوم اینکه بازدهی اجتماعی کمتری نیز خواهد داشت. با توجه به مطالب گفته شده، اجرای این طرح در تمام وجوه باعث بی‌عدالتی است.
حجیم بودن کتاب درسی؛ مشکل همیشگی کتاب‌های درسی
از دیگر مشکلات مربوط به درس آمار، بحث حجیم بودن کتاب درسی است؛ بسیاری از همکاران ما به این موضوع اشاره کردند؛ ما نیز با ایشان موافقیم. وقتی ساعت تدریس دو ساعت است، چه لزومی دارد این همه مطلب را در زمانی کوتاه جای دهیم که فقط بازدهی را پایین آورد؟ در دانشگاه‌های ما نیز وضعیت همین‌گونه است: درس چهارواحدی را برای بعضی از رشته‌ها تبدیل به درس سه واحدی می‌کنند بدون اینکه در سرفصل‌های آن درس تغییری ایجاد کنند!
این مشکلی است که حل آن مربوط به معلم‌ها و اساتید نیست اما چون سایر نهادها وظیغه‌ی خود را به درستی انجام نداده‌اند معلم مجبور است مشکل را حل کند. خود من به این طریق با این مشکل برخورد می‌کنم که مباحثی که از درجه‌ی اهمیت کمتری برخوردار است را فقط تیتر وار برای دانشجویان بیان کرده و از آنها عبور می‌کنم. از دیگر مشکلات کتاب درسی که دوستان اشاره کردند، عدم توازن و قرارگیری مباحث «چرخه» و «احتمال» در کتاب درسی، همچنبن «رسم نمودار به صورت نرم‌افزاری»، «محاسبه‌ی شاخص‌های تورم» و مبهم بودن مبحث «مقیاس و اندازه‌گیری» است.
انتخاب روش تدریس مناسب؛ یکی از راه‌های کاهش اضطراب دانش‌آموزان
یکی از راه‌های کاهش اضطراب و ترس دانش‌آموزان از درس و امتحان ریاضی انتخاب روش تدریس مناسب است. باید در کلاس با دانش‌آموزان صمیمی رفتار کرد. دانش‌آموز اگر ببیند که رفتار معلم با او از سر صداقت و مهر است به حرف‌های او گوش داده و درسش را می‌فهمد. بسیاری از معلم‌ها گله‌مند هستند که دانش‌آموزان رشته‌ی علوم انسانی هیچ رغبتی به ریاضی ندارند.
در توضیح این گله‌مندیِ به حق، یکی از تجربیات خود را بازگو می‌کنم: کاری که من در کلاس‌هایم برای دانش‌آموزان انجام می‌دهم مدرن کردن آموزش است؛ استفاده از اپلیکیشن‌های آماری، سایت‌ها و نرم‌افزارهای کاربردی علوم آماری یکی از راه‌های مقابله با بی‌میلی دانش‌آموزان در کلاس است. به طور مثال در یکی از کلاس‌های خودْ از نرم‌افزار Google Forms برای تجزیه و تحلیل آماری استفاده کردم که بسیار مقبول دانشجویان بود. یا در موردی مشابه برای یکی از مباحث آماری دانشگاهی، اپلیکیشن موبایلی را با همکاری یکی از دوستان متخصص در رشته‌ی نرم‌افزار طراحی کردیم که با استقبال چشم‌گیر دانشجویان روبه‌رو شد. اگر می‌خواهیم کلاس‌های ریاضی و آمار جذاب شوند باید به این سمت حرکت کنیم. تجربه نشان داده است که اگر با نسل جدید دانش‌آموزان از راه تکنولوژی وارد دیالوگ شویم نتیجه‌ی بهتری را خواهیم گرفت.
محاسبه‌ی شاخص‌های تورم
در بحث «محاسبه‌ی شاخص‌های تورم» متولی آمار، مرکز آمار ایران است اما در کنار آن، بانک مرکزی نیز یک سری شاخص‌ها را ارائه می‌دهد. در بحث آشنا کردن و آموزش مباحث مربوط به تورم به دانش‌آموزان می‌توانیم از این مراکز و مراجع استفاده کنیم. دانش‌آموزان را با مباحث آماری آشتی دهیم و به آنها بگوییم مباحث آماری به چه کاری می‌آیند و چه نتیجه‌گیری و تحلیلی می‌توان از این آمارها داشت؟ در سایت مرکز آمار ایران که متولی این امر است شاخص‌های مختلف آماری را معرفی کرده است. همچنین با مراجعه یه سایت بانک مرکزی می‌توان «نرخ تورم» و «شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی» را بدست آورد که همه‌گی در کتاب درسی آمده‌اند. می‌توان مباحث خشک و نظری را با استفاده از پیوند دادن‌شان با زندگی روزمره دانش‌آموزان برای آنها قابل فهم کرد.
«دانش آماری» و «سواد آماری»
دیدگاهتان را بنویسید