تربیت شهروند دموکراتیک

تربیت شهروند دموکراتیک

تربیت شهروند دموکراتیک: گری فنستر میچر در کتاب رویکردهای تدریس در باره ی لزوم تربیت شهروند دموکراتیک صحبت می کند که در ادامه خواهیم خواند

واژه دموکراسی زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما کمتر درک شده است. با تعریفی تقریبی، دموکراسی به عنوان قوانین وضع شده توسط مردم در مقابل قوانین وضع شده توسط اشراف، ثروت مندان، رهبران مذهبی و قدرت‌های نظامی شناخته می‌شود. آنچه معنای دموکراسی را پیچیده می‌کند ارتباط پویای آن با دیدگاه‌هایی مانند لیبرالیسم (که آن هم کمتر تبیین شده است، آزادی فردی برای پیگیری چشم اندازها در مورد زندگی خوب)، کاپیتالیزم (وابستگی اقتصاد بازار به رفتارهای کارآفرینانه) و نیز واژه‌های مرتبط با ساختارهای دولتی همچون فدرال، جمهوری و نمایندگی است. درک عامه مردم از دموکراسی غالبا توده غبار آلودی از همه این واژه هاست.

خوشبختانه مجبور نیستیم بین این معیارها یک دیدگاه اساسی معرفی کنیم: اگر مسئولیت دولت‌ها به مردم واگذار شده است، پس مردم باید دریابند که آن مسئولیت را چگونه به شایستگی انجام دهند. در حقیقت، یکی از دلایل سنتی برای تفویض نکردن مسئولیت‌های حکومت به مردم آن است که کار را به خوبی انجام نمی‌دهند. به عنوان مثال، افلاطون به دموکراسی بسیار بی اعتماد است، با ترس از این که اگر توده‌های مردم قدرت فرمانروایی داشته باشند نمی‌توانند برای افزایش آگاهی و نظم مطلوب کاری انجام دهند.

این سوءظن نسبت به دموکراسی نشان دهنده این دیدگاه استاندارد برای قرنهای متمادی بوده است. در موارد متعددی برای تحقق کامل وعده دموکراسی باید منتظر ظهور دولت به ملت و توسعه یک فلسفه سیاسی مناسب برای هدایت فعالیت سیاسی بود. در زمانی که اروپایی‌ها سکونت در قاره آمریکا را آغاز نمودند هر دوی اینها وجود داشت. بدون کم اهمیت جلوه دادن وحشت و انزجاری که مهاجرت اروپایی‌ها به آمریکا در دل بومیان آن منطقه ایجاد کرد، تشکیل ایالات متحده آمریکا به عنوان یک دولت ملی اولین تجربه حکومت دموکراتیک در حد گسترده بود.

بنیادگذاران کشورها دریافته بودند که تحقق مطلق وعده دموکراسی به آموزش وابسته است. بر اساس قانون، مردم باید برای اجرای آن آماده شده باشند. این جمله معروف متعلق به توماس جفرسون است «در یک حکومت مدنی، این که ملت انتظار داشته باشد هم بی سواد باشد و هم آزاد انتظاری است که هرگز محقق نشده و نخواهد شد.» آموزش و پرورش باید آشکارا ابزاری برای آماده کردن مردم جهت پذیرش مسئولیت شهروندی دموکراتیک تلقی شود. بنابراین در آغاز، واژه «مردم» تنها شامل مردان سفید پوستی می‌شد که معمولا دارای ثروت و دارایی و به ویژه از اروپای غربی یا از مردمان اروپای غربی بودند. یک راه برای مطالعه تاریخ ایالات متحد تلاش مستمر برای توسعه حقوق شهروندی است، به گونه ای که سرانجام فرصت برای حاکمیت و تضمین زندگی، آزادی و دستیابی به سعادت برای هر فرد فراهم شد.

آموزش رسمی نه تنها به عنوان ساز و کار آماده سازی جوانان برای ایفای مسئولیت شهروندی، بلکه به منزله ابزاری برای گرد آوردن گروه‌های بیشتری از مردم در طبقات فرمانروایان دارای سابقه ای طولانی است. رویکرد آزاداندیشانه این مسئولیت را به روشنی پذیرفته است. یکی از مبانی اساسی آن، تعهد این رویکرد به عدالت و رعایت قانون است. جان دیویی در دموکراسی و آموزش و پرورش آشکارا بحث اصلی را این گونه مطرح نموده است که دموکراسی باید به عنوان شکلی از حکومت گرامی داشته شود، زیرا به تنهایی فرصت تحقق کامل استعداد همگانی و تک تک افراد را گسترش داده، به فرد و جامعه خدمت می‌کند و باعث پیشرفت نوع بشر می‌شود. این استعداد بدون تعلیم و تربیت شکوفا نخواهد شد. بنابراین، دموکراسی و تعلیم و تربیت به یکدیگر وابسته اند، در حقیقت نسبت به هم حالت هم افزایی دارند. آنها به منافع یکدیگر کمک می‌کنند. مردم تربیت یافته تر قابلیت بیشتری برای حاکم شدن دارند به گونه ای که آزادی، استقلال و استمرار خوشبختی را گسترش دهند. بیشتر کسانی که سازوکارهای دموکراسی را محقق می‌کنند کسانی هستند که می‌توانند در تعلیم و تربیت که امکان رشد استعدادها و روح انسان را فراهم می‌سازد مشارکت نمایند.

البته، باید توجه داشت که وعده هم افزایی پویای تعلیم و تربیت به طور کامل تحقق نیافته است. این وعده‌های عملی نشده گروهی از صاحب نظران رویکرد آزاداندیشانه را برانگیخته است. آزاداندیش‌های ناراضی از آهنگ کند یا نزولی توسعه دموکراتیک معتقدند از منظر آنها صرفا آماده ساختن جوانان متفکر، بصیر و انسانهای خوش اخلاق کافی نیست. آنان باید به درستی به ضعف‌های عدالت اجتماعی و اصول اخلاقی که نه تنها در جوامع دموکراتیک، بلکه در سراسر جهان مشخص زندگی شده است توجه کنند. معتقدان به رویکرد آزاداندیشانه در پی آن اند که مسائل عدالت اجتماعی و فضایل اخلاقی را در کانون برنامه درسی قرار دهند. آنان نیاز به مطالعه عمیق در موضوعات درسی و نیاز به شیوه صحیح برای چنین مطالعاتی را می‌پذیرند، اما معتقدند تعلیم و تربیت نباید در این مرحله متوقف شود. تعلیم و تربیت باید به سمت کاربرد این مطالعات برای اعمل در حیطه آرمان‌های بزرگ و اهداف اصیل حرکت کند. با آنچه درباره دیدگاه آزاداندیشانه آموخته ایم نباید تعجب کرد که نگرانی‌های معتقدان به این رویکرد در مورد عدالت اجتماعی که در موضوعاتی همچون طبقه اجتماعی، قدرت و فعالیت‌های تبعیض آمیز مطرح شده است ریشه در نژاد، فرهنگ، جنس و معلولیت دارد.