اهداف آموزش و پرورش ملی در ژاپن

اهداف آموزش و پرورش ملی در ژاپن

اهداف آموزش و پرورش ملی در ژاپن: دکتر محمدعلی فرجاد در کتاب آموزش و پرورش تطبیقی به اهداف آموزش و پرورش ملی در ژاپن پرداخت

در قانون مصوب سال ۱۹۴۷، اهداف آموزش و پرورش ژاپن به شرح زیر آمده است:

1- پرورش روح همکاری، استقلال نفس در کودکان در ارتباط با تجاربی که آنان از زندگی اجتماعی خود، چه در داخل و چه در خارج مدرسه به دست می آورند.

۲- پرورش درک صحیح از شرایط واقعی و رسمهای جاری در جامعه محلی و متی و همچنین پرورش روح همکاری بین المللی

٣- آشناسازی کودکان با مهارتهایی که در ارتباط با تهیه غذا، پوشاک، مسکن و صنایع مورد نیاز روزانه است

۴- پرورش درک و قابلیت به کارگیری کلمه ها و عبارتهای زبان ژاپنی که در زندگی روزانه مورد نیاز است

۵- رشد درک صحیح مناسبات ریاضی و پرورش قابلیت به کارگیری آنها در زندگی روزمره و پرورش توان مشاهده پدیده های طبیعی به گونه ای علمی که پاسخگوی نیازمندیهای روزانه زندگی باشد.

آیین بودایی در قرن ششم میلادی از هندوستان به ژاپن وارد شد. قبل از آن، مردم ژاپن مذهب شینتویی مبتنی بر پرستش طبیعت و اعتقاد به وجود روح در تمام موجودات عالم داشتند. امروزه ژاپنی‌ها پیرو بودا هستند و آیین شینتویی هنوز هم در آن کشور رایج است. آیین بودایی در ژاپن با اعتقادهای شینتویی آمیخته شده و در مراسم عروسی و درگذشت، نشانه هایی از آنها دیده می شود. تا قرن پانزدهم، مدارس تراکولاتينها نوع مدارس ژاپن محسوب می شد. در این مدارس، به کودکان خواندن، نوشتن و حساب کردن می‌آموختند و عقاید کنفوسیوس را به آنها تعلیم می دادند. آیین کنفوسیوس عبارت بود از مجموعه ای از قوانین اخلاقی و دینی و بر اندیشه مردم آن سامان و رفتار آنها تأثیر زیادی داشت. کنفوسیوس حکیمی بود که به مردم، قوانین اجتماعی آموخت و آنها را به وظایفشان در قبال حکومتها آشنا کرد. نفوذ مذهب کنفوسیوس تا جنگ جهانی دوم بر مردم چین باقی بود و از آن پس، از قدرت آن کاسته شد. در تعلیمات کنفوسیوس، معلمان مقامی بسیار والا دارند و شاگردان مطیع و فرمانبردار آنها هدف تعلیم و تربیت در آن، حکومت براساس رعایت اصل و نسب افراد و تربیت آنها مبتنی بود و بر این منوال، مناصب و مقامات برحسب اصل و نسب افراد تعیین می شد. آموزش و پرورش، سنتی و محافظه کارانه بود و انعکاسی از جامعه آن روز را در برداشت.

با روی کار آمدن حکومت نظامی توکوگاوا (۱۶۰۳ – ۱۵۷۳) در شهرهای بزرگ ژاپن و از جمله در توکیو، فعالیتهای آموزشی معابد در مدارس تراکویا کاهش یافت و دولت بر کار مدارس نظارت بیشتری پیدا کرد و امر تعلیم و تربیت را به ساموراییها افراد تحصیلکرده سپرد؛ به این وسیله، مدارس مذکور، بتدریج جنبه مذهبی خود را از دست داد.

مدارس آن زمان بر حسب نیازهای محلی به وجود آمده بود و به این جهت، صورتی یکنواخت نداشت و عموما به طور خصوصی اداره می شد. در مدارس مزبور علاوه بر خواندن و نوشتن و حساب کردن، صنایع دستی و مهارتهای عملی هم آموخته می شد. این مهارتها عبارت بودند از نیازهای شغلی برای شاگردان. اما اندیشه تعلیم و تربیت به صورت روندی یکنواخت برای مردم با روی کار آمدن امپراطور میجی در ژاپن شکوفا گردید. در آن زمان دریافتند که به منظور کسب قدرت برای مردم، باید آنها را به سلاح علم و معرفت مجهز کرد و به عبارت دیگر باید در صدد تقویت استعدادهای پراکنده در وجود افراد برآمد و آموزش و پرورش، تنها وسیله ای است که برای کسب این هدف.

تاریخ تحول آموزش و پرورش در ژاپن

تا زمان حکومت میجی یعنی سال ۱۸۶۸ در ژاپن، مؤسسه های گوناگونی به منظور تأمین نیازمندیهای گروههای مختلف اجتماعی به وجود آمده بود. قبل از آن، تاریخ، چهار طبقه مجزا از هم زندگی می کردند؛ جنگجویان، برزگران، افزارمندان و کسبه.

هریک از این طبقات برای آموزش فرزندان خود دارای مدارسی بودند. مثلا فرزندان طبقه جنگجویان (سامورایی) در مدارس سامورایی تحصیل می کردند و فنون نظامی گری و امور دیوانی را می آموختند. فرزندان بازرگانان و مالکان بزرگ، مدارس ویژه ای داشتند. مردم عادی به کمک روحانیان مدارسی به صورت مکتبخانه داشتند. این مدارس، عمومی ترین مدارس ژاپن محسوب می شد که به مدارس «ترا کویا» شهرت داشت. مدارس مزبور، اغلب در کنار معابد ساخته شده بود.

در این مدارس، کاهنان و معلمان روحانی، مذهب بودا تدریس می کردند. تعلیمات بیشتر جنبه مذهبی داشت. هرگاه تعداد شاگردان افزایش پیدا می کرد، معلم از همسر و فرزندان خود برای تعلیم شاگردان کمک می گرفت. حقوق معلمان از درآمد معابد پرداخت می شد. در این مدارس دختر و پسر با هم تحصیل می کردند، در صورتی که در مدارس سامورایی چنین نبود. سن ورود به مدرسه (مکتب) شش یا هفت سالگی بود و تا سن ده دوازده سالگی ادامه داشت.

از ویژگی های آموزش و پرورش در ژاپن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

پرورش عاداتی که برای زندگی اجتماعی سالم و شادی بخش ضروری است و در رشد و تکامل هماهنگ جسم و روح مؤثر است. رشد و پرورش مهارتهای اساسی در موسیقی، هنرهای زیبا، ادبیات که لازمه زندگی غنی و شاد است.

از مطالعه قانون اساسی آموزش و پرورش ژاپن و قوانین مربوط به آن چنین مستفاد می شود که پس از جنگ جهانی دوم، تلاش بر آن بوده که ژاپنیها بیشتر به جهانگرایی به جای ملی گرایی گرایش پیدا کنند. به این جهت در قانون مزبور، تأكید هرچه بیشتر بر صلح و عدالت و مساوات طلبی و احترام به ارزشهای انسانی نهاده شده است.